Powiat Pińczowski położony jest w południowej części województwa świętokrzyskiego, w dolinie rzeki Nidy, w krainie geograficznej zwanej Ponidziem. Pierwsi osadnicy przybyli tu ok. 4000 lat temu pozostawiając po sobie wiele tajemnic wciąż odkrywanych przez archeologów. Na Ponidziu w IX wieku powstało państwo Wiślan ze stolicą w Wiślicy. Tu narodziły się polskie sejmy. Tu w XVI wieku powstał najsilniejszy ośrodek reformacji w Polsce a Pińczów stał się stolicą Braci Polskich – Arian. W Pińczowie dokonano pierwszego przekładu biblii zwanej brzeską.

 W 1702 roku pod Kliszowem odbyła się ostatnia bitwa husarii polskiej a Grochowiska, wieś ukryta wśród lasu była świadkiem zwycięskiej bitwy powstania styczniowego. Tu w okresie lipca i sierpnia 1944 na obszarze 1000 km2 istniała wolna od okupanta Republika Pińczowska.

Tu na przestrzeni wieków żyli i pracowali m.in. kardynał Zbigniew Oleśnicki – biskup krakowski, fundator miasta Pińczowa, Hugo Kołłątaj – współtwórca Konstytucji 3-go Maja, proboszcz w Pińczowie i Krzyżanowicach, Augustyn Kordecki – obrońca Częstochowy, przeor pińczowskiego klasztoru paulinów,  Santi Gucci – architekt i rzeźbiarz królewski tworzący w kamieniu pińczowskim, twórca m.in. maszkaronów zdobiących krakowskie Sukiennice, kaplicy św. Anny  w Pińczowie, Jan Chryzostom Pasek – sławny pamiętnikarz, Adolf Dygasiński – pisarz publicysta, największy piewca Ponidzia. 

Historia administracyjnego bytu powiatu pińczowskiego rozpoczęła się 1 stycznia 1867 r. Dzisiejszy powiat pińczowski zajmuje obszar 611 km2. Tworzą go gminy Działoszyce, Kije, Michałów, Pińczów i Złota, na terenie których leży 125 miejscowości, w tym 2 miasta – Pińczów i Działoszyce. Znajdują się tu największe w Europie złoża gipsu, a jego produkty znane są w całym kraju i poza jego granicami. Niemniej cennym surowcem jest wapień zwany kamieniem pińczowskim.

Korzystne warunki glebowe sprzyjają produkcji rolnej –  warzyw gruntowych, zbóż i roślin przemysłowych. Tu od ponad pół wieku istnieje Państwowa Stadnina Koni w Michałowie słynąca na cały świat z koni czystej krwi arabskiej.

Powiat Pińczowski charakteryzuje się wielką różnorodnością i bogactwem form ukształtowania powierzchni (rozległa Dolina Nidy z jej naturalnymi meandrami i unikalną deltą śródlądową, otaczające ją płaskowyże wapienne tworzące gęstą sieć parowów i wąwozów lessowych), budowy geologicznej (unikalne zjawiska krasu gipsowego), zróżnicowaniem struktury gleb, warunków klimatycznych, hydrologicznych, szaty roślinnej i świata zwierzęcego. Tu występuje szereg gatunków wpisanych do czerwonych ksiąg gatunków ginących: len włochaty, dyptam zwany  gorejącym krzakiem Mojżesza  czy unikalne w skali Europy  małże: szczeżuje spłaszczona i sójka gruboskorupkowa. Bogactwo natury sprawiło, że blisko 90% powierzchni powiatu objętych jest różnymi formami ochrony w ramach Zespołu Parków Krajobrazowych Ponidzia obejmujących Parki Nadnidziański, Kozubowski i Szaniecki. W ich granicach na terenie powiatu istnieje 8 rezerwatów przyrody oraz 26 pomników przyrody ożywionej i 7 nieożywionej. Teren Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego objęty został siecią NATURA 2000 jako spełniający wymagania obu dyrektyw unijnych Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej.