Rowerowy Szlak Architektury Obronnej

Opis

Huk armat, świst wystrzeliwanych z łuków strzał, ogień, dym, bojowe okrzyki i brzmiące zewsząd, podnoszące na duchu wojowników pieśni – tak wyobrażamy sobie bitwy sprzed stuleci. Ukryci w murach zamczysk i za fortyfikacjami grodzisk obrońcy, najeźdźcy szturmujący pałace i dwory w celu grabieży, rabunku i gwałtu – to wszystko już przeszłość. Teraz, by poczuć się prawdziwym zdobywcą wałów obronnych czy wzgórza zamkowego, wystarczy tylko wsiąść na rower i przemierzyć „Rowerowy Szlak Architektury Obronnej”, prowadzący przez powiat pińczowski oraz inne tereny województwa świętokrzyskiego. 

Przebieg w powiecie pińczowskim:  Pińczów - Młodzawy Małe - Chroberz - Stradów (powiat kazimierski) - Pełczyska
Długość: ok. 27 km
Kolor szlaku: czarny
Stopień trudności: łatwy

Pińczów – serce Ponidzia, miasto znane z synodów ariańskich. Tu dokonano pierwszego i najpiękniejszego przekładu na język polski Biblii zwanej brzeską, radziwiłłowską lub pińczowską. Od XVII w. Pińczów był „stolicą” ordynacji pińczowskiej założonej przez ród Myszkowskich. Godne zobaczenia są: popauliński zespół klasztorny, kościół i klasztor reformatów, renesansowa synagoga, pałac Wielopolskich oraz Dom na Mirowie zwany „drukarnią ariańską”.

 

Ze wzgórza św. Anny, na którym znajduje się wykonana z miejscowego "pińczaka” wg. projektu Santi Gucciego, wolnostojąca kaplica kopułowa, rozpościera się widok na meandry Nidy i łąki, na których znajdowała się szkoła szybowcowa. W XIV wieku Zbigniew Oleśnicki wybudował tu zamek, z którego pozostały tylko niskie mury.

Młodzawy Małe – „czym Rzym dla Europy, Częstochowa dla Polski, tym Młodzawy dla Ponidzia”, pisał Adolf Dygasiński. Znajduje się tu późnobarokowa świątynia pw. Św. Ducha i Matki Boskiej Bolesnej. Z zewnątrz podziw budzi monumentalna, unikalna na skalę Polski fasada, z figurami, kartuszem oraz ciężkimi żelaznymi drzwiami. Trójnawowe, bazylikowe wnętrze kryje w sobie liczne skarby, do których zaliczyć można późnobarokowy ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Boskiej Młodzawskiej oraz monumentalne ołtarze boczne z XVIII stulecia. Świątynie ukochał sobie ród Wielopolskich, czyniąc z niej swoją nekropolie rodową. Idąc przez pola w kierunku południowym zobaczyć można późnobarokową grupę figur przydrożnych w pobliżu wąwozu lessowego. Warto także zatrzymać się w prywatnym Ogrodzie na Rozstajach.

Chroberz - gniazdo rodowe Wielopolskich z cennym zabytkiem: późnoklasycystycznym pałacem zaprojektowanym przez Henryka Marconiego. Motywem powstania było pomieszczenie obszernego księgozbioru ordynacji. W pałacu zachowały się oryginalne, klasycystyczne formy architektoniczne oraz plafony.

 

Pałac otacza park w stylu angielskim, a w nim wiele pomników przyrody: platan klonolistny, kilkusetletnie miłorzęby japońskie i lipy. W parku można podziwiać kaplicę wzorowaną na pawilonach przy zamku w Książu Wielkim wg projektu Marconiego. W pałacu mieści się ekspozycja z pamiątkami po Wielopolskich oraz  wykopaliskami archeologicznymi z ziemi pińczowskiej. Warto zobaczyć kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wybudowany w 1550 roku, ufundowany przez wojewodę sandomierskiego, Stanisława Tarnowskiego. Wewnątrz kościół przypomina grobowiec: znajdują się tu dwa monumentalne renesansowe nagrobki wykonane przez Jana Michałowicza z Urzędowa. W nawie kościoła można zobaczyć nagrobek fundatora Stanisława Tarnowskiego przedstawiający "śpiącą" postać zmarłego.

Stradów – miejscowość znana z wczesnośredniowiecznego, największego w Polsce grodziska plemiennego, powstałego prawdopodobnie już w VIII wieku.  Do dziś zachowały się dochodzące do kilkunastu metrów wały ziemne i zagłębienia fosy. Przy dobrej pogodzie można zobaczyć szczyty Tatr. Godny uwagi jest drewniany kościółpw. św. Bartłomieja, powstały w 1699 roku, przebudowany w XIX wieku. Kościół stoi przy drodze, ma zrębowa konstrukcję z modrzewia oraz barokowe wyposażenie. Obok znajduje się XIX-wieczna dzwonnica.

Pełczyska – miejscowość znana przede wszystkim ze starożytnego kompleksu osadniczego, w którego zasięgu jest kilka osad, cmentarzysk z różnych okresów oraz grodziska. Poza tym, można zobaczyć kościół pw. św. Wojciecha z XVIII wieku, z rokokowym wyposażeniem.

Pełny przebieg Szlaku Architektury Obronnej