Nadnidziański Park Krajobrazowy

Opis

 Nadnidziański Park Krajobrazowy położony jest w obrębie Niecki Nidziańskiej. Obejmuje środkowy i dolny fragment Doliny Nidy, Nieckę Solecką i północno - zachodnią część Garbu Pińczowskiego. Park ten utworzono dla zachowania i ochrony walorów przyrodniczych związanych między innymi z powierzchniowym występowaniem serii gipsowej, tworzącej unikatowy zespół zjawisk i form krasu gipsowego.

Charakterystycznym elementem krajobrazu parku jest dolina rzeki Nidy - z licznymi meandrami i starorzeczami, stanowiąca ważny korytarz ekologiczny oraz ostoję ptactwa wodno - błotnego.

Teren parku charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem siedlisk - począwszy od skrajnie suchych, aż po bagienne i wodne. Dobrze nasłonecznione zbocza gipsowych i wapiennych wzgórz zajmuje jedno z największych w kraju stanowisk roślinności kserotermicznej, której towarzyszy specyficzna entomofauna. Cennymi gatunkami flory mającymi tutaj jedyne lub jedno z niewielu stanowisk w Polsce są m.in. dyptam jesionolistny, szyplin jedwabisty, sierpik różnolistny, dziewięćsił popłocholistny, gęsiówka uszkowata, sesleria błotna, groszek szerokolistny, rezeda mała, przetacznik zwodny i wczesny, stulisz miotłowy, ostnice: Jana i włosowata, len włochaty. W dolinie Nidy występują zbiorowiska roślinności wodnej, szuwarowej i torfowiskowej z takimi gatunkami jak: grążel żółty, grzybień biały, osoka aloesowata, bobrek trójlistkowy, kruszczyk błotny, storczyk kukawka, szerokolistny i krwisty, turzyca Davalla. W okolicy Szczerbakowa na terenie użytku ekologicznego pn. "słone źródło" występują podmokłe solniska śródlądowe ze stanowiskami rzadkich halofitów takich jak: przewiercień wąskolistny, muchotrzew solniskowy i mannica odstająca. Pod względem rzeźby terenu obszar parku jest niejednorodny, a jego zróżnicowanie wynika z litologicznych uwarunkowań starszego podłoża oraz różnego stopnia pokrycia rzeźby strukturalnej morskimi utworami paleogenu i neogenu. Najbardziej charakterystyczne skały gipsowe zbudowane są z ustawionych pionowo, zrośniętych kryształów gipsu potocznie nazywanych "szklicą" lub "jaskółczymi ogonami". Wielkość ich dochodzi do 3,5m i należą one do jednych z największych kryształów gipsu na świecie. Niezwykłe bogactwo form przyrody żywej i nieożywionej zadecydowało o utworzeniu 9 rezerwatów przyrody: Skowronno, Grabowiec, Pieczyska, Krzyżanowice, Skorocice, Skotniki Górne, Winiary Zagojskie, Przęślin i Góry Wschodnie. Na terenie Parku i jego otuliny spotkać można pojedyncze chronione obiekty przyrodnicze:

• 30 pomników przyrody:16 pomników przyrody żywej (okazałe drzewa: lipy, dęby, topole czy też ich skupiska), 14 pomników przyrody nieożywionej,

• 3 użytki ekologiczne.

Obszar położony w granicach Parku znany jest z licznych zabytków kultury materialnej oraz bogatej historii. Tutaj w IX wieku powstało pierwsze państwo Wiślan z ośrodkiem władzy w Wiślicy. Pińczów w XVI i XVII wieku był jednym z głównych ośrodków ruchu reformacyjnego, a w połowie XVI wieku miasto stanowiło główną siedzibę braci polskich (arian) oraz ważny ośrodek kamieniarski i rzemiosł artystycznych. W okresie II wojny światowej Pińczów i jego okolice były rejonem aktywnej działalności oddziałów partyzanckich.  Park charakteryzuje się nagromadzeniem licznych obiektów architektonicznych i archeologicznych. Wiele wsi i miasteczek zachowało dawne układy przestrzenne i zabytkową zabudowę (Pińczów, Wiślica, Nowy Korczyn, Stary Korczyn, Krzyżanowice). Regionalną zabudowę wiejską zachowały w szczególności wsie: Kopernia, Galów i Szaniec. Ponadto podziwiać można liczne zabytki architektury sakralnej, miejskiej, dworskiej z założeniami parków podworskich oraz kamienne krzyże i kapliczki przydrożne, stanowiące szczególnie urokliwy element krajobrazu. Na terenie parku i jego otuliny wyznaczono ścieżki dydaktyczne:

• geologiczno - botaniczną ścieżkę dydaktyczną "W rezerwacie Skorocice", o długości ok. 3 km,

• przyrodniczo - geologiczną ścieżkę dydaktyczną "Pińczów-Skowronno", o długości ok. 7 km,

• przyrodniczo - geologiczną ścieżkę dydaktyczną "Bogucice - Grabowiec - Gacki - Krzyżanowice", długości ok. 9 km,

• historyczną ścieżkę dydaktyczną "W średniowiecznej Wiślicy", o długości ok. 4,5 km,

• przyrodniczo - krajobrazową ścieżkę dydaktyczną "Czarkowy-Ostrów", o długości ok. 8 km,

• historyczną ścieżkę dydaktyczną "Królewskie miasto Nowy Korczyn", o długości ok. 3 km.

Data utworzenia parku: 19 grudnia 1986r.
Powierzchnia parku: 23 164 ha
Powierzchnia otuliny: 26 011 ha  Źródło: Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych